UTI (మూత్ర మార్గ ఇన్ఫెక్షన్) — కారణాలు, లక్షణాలు, నివారణ & DOs / DON'Ts
UTI అంటే ఏమిటి?
UTI అనగా మూత్ర మార్గం (urinary tract)లో బ్యాక్టీరియా కారణంగా వచ్చే ఇన్ఫెక్షన్. ఇది సాధారణంగా బ్లాడర్ (సిస్టైటిస్) లేదా యూరేథ్రా (యూరెత్రైటిస్) లో జరుగుతుందీ; తీవ్రమైన సందర్భాల్లో మూత్రపిండాలు (పైలోనెఫ్రైటిస్) కూడా ప్రభావితం అవుతాయి.
ఎందుకు వస్తుంది? (Why)
- తగినంత నీరు తాగకపోవడం — మూత్రం తేలికగా బయటకు పోవకుండా బ్యాక్టీరియా పెరుగుతాయి.
- టాయిలెట్ తర్వాత శుభ్రత సరిగ్గా లేకపోవడం (ముందు నుండి వెనుకకు శుభ్రం చేయాలి).
- సాధారణ జీవనశైలి కారణాలు — ఎక్కువ సేపు మూత్రం పట్టుకోవడం, టైట్ దుస్తులు.
- హార్మోన్ల మార్పులు (గర్భధారణ లేదా మెనోపాజ్ సమయంలో) — ఇమ్యూనిటి మారడం.
- సమీప వాతావరణంలో పబ్లిక్ టాయిలెట్ శుభ్రత రాహితి.
ఇన్ఫెక్షన్ ఎలా వస్తుంది? (How)
సాధారణంగా మలముంచి వచ్చే E. coli బ్యాక్టీరియా యూరేథ్రా ద్వారా బ్లాడర్‌లోకి వచ్చి పెరుగుతుంది. మహిళల యూరేథ్రా చిన్నదిగా ఉండటం వల్ల బ్యాక్టీరియా బ్లాడర్‌కి త్వరగా చేరుతుంది.
UTI యొక్క సాధారణ లక్షణాలు
- మూత్రం వేయగానే మంట లేదా నొప్పి
- పదేపదే మూత్రం చేయాలనే కోరిక
- మబ్బులాంటి లేదా బదనం వాసనతో కూడిన మూత్రం
- బొత్తు భాగంలో ఒత్తిడి లేదా తక్కువ నొప్పి
- తీవ్ర సందర్భాల్లో జ్వరం లేదా వెన్నునొప్పి
✅ చేసేది — DOs
- రోజుకు సరిపడా (2–3 లీటర్లు) నీరు తాగండి — మూత్రంతో బ్యాక్టీరియా బయటికి వస్తాయి.
- టాయిలెట్ వినియోగానికి తర్వాత ముందునుంచి వెనుకకు శుభ్రం చేయండి.
- మూత్రాన్ని చాలా రోజుల వరకు పట్టుకోకండి — బ్లాడర్ పూర్తిగా ఖాళీ చేయండి.
- స్నానము మరియు శుభ్రతను పాటించండి; బ్రీదబుల్ (cotton) లోదుస్తులు ధరించండి.
- UTI అయిన అనుమానం ఉంటే డాక్టర్‌ను సంప్రదించి మూత్ర పరీక్ష (urine test / urine culture) చేయించండి.
❌ చేయకూడనవి — DON'Ts
- స్వీయంగా యాంటిబయాటిక్స్ మొదలుపెట్టవద్దు — తప్పు మందులవలన రిజిస్టెంట్ బాక్టీరియా ఏర్పడవచ్చు.
- కాఫీ, ఎక్కువ చక్కెర / సోడా, ఆల్కహాల్ అధికంగా తీసుకోవద్దు — ఇవి బ్లాడర్‌ను రుచిపడతాయి.
- టైట్ పాలిశింగ్ లేదా సింథటిక్ లోదుస్తులు ఎక్కువ కాలం ధరించకండి.
- పబ్లిక్ టాయిలెట్లలో శుభ్రత లేనప్పుడు వ్రాయడం వల్ల ప్రమాదం ఎక్కువుతుంది.
ఎప్పుడు డాక్టర్ని సంప్రదించాలి?
- కీ రెండు రోజులలో లక్షణాలు తగ్గకపోతే.
- జ్వరం లేదా వెన్నునొప్పి (శివిర సంబంధ లక్షణాలు) ఉంటే.
- గర్భిణీలు అయితే వెంటనే డాక్టర్‌ను సంప్రదించాలి.
ఇంట్లో సహాయ సూచనలు (Home remedies — support only)
ఇవి సహాయపడతాయి కానీ వైద్య మందులకి బదులుగా తీసుకోకూడదు:
- ఇలాంటి సందర్భాల్లో ఎక్కువ నీరు, వేడి నీటితో స్నానం, మరియు cranberry జ్యూస్ సహాయపడవచ్చు.
- కొబ్బరి నీటి వంటి లైట్ ఇన్ఫ్యూజన్లు ఉపశమనం కలిగించవచ్చు.
FAQ — తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు
1. UTI అందరికీ వస్తుందా?
అవును, కానీ మహిళల్లో ఎక్కువగా వస్తుంది. వయస్సు, జీవనశైలి, హార్మోనల్ మార్పులు ప్రభావితం చేస్తాయి.
2. UTI కి యాంటిబయాటిక్స్ తప్పనిసరినా?
సాధారణంగా డాక్టరులు యాంటిబయాటిక్స్ సూచిస్తారు. మూత్ర పరిక్షల ఆధారంగా సరైన మందు ఎంచుకోవాలి.
3. UTI మళ్లీ వస్తే ఏమి చేయాలి?
రెక్కు రోగాల కోసం డాక్టర్ని సంప్రదించి సానుకూల పరీక్షలు చేయించుకోవాలి; జీవితశైలి మార్పులు, ప్రొఫైలాక్సిస్ సూచన ఉంటే అనుసరించండి.